سلول ها چگونه استرس های محیطی را به خاطر می سپارند؟

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده فناوری های نوین پزشکی ، 11 بهمن 1402 نشست علمی با سخنرانی دکتر سحر تهرانی استاد مدعو گروه پزشکی مولکولی، با حضور دانشجویان واساتید در دانشکده برگزار شد.

خلاصه ای از مطالب ارائه شده به شرح زیر می باشد:

حافظه رونویسی یک پدیده سلولی است که در آن یک محرک محیطی باعث ایجاد یک حالت اولیه Primed می شود که پس از قرار گرفتن مجدد سلول ها در معرض محرک، منجر به افزایش پاسخ ثانویه می شود. چنین پدیده‌ای نه تنها در سلول‌های ایمنی، بلکه در سلول‌های غیرایمنی و همچنین در موجودات مدل مختلف مانند مگس میوه، مخمر و انسان مشاهده شده است تا آنها را قادر می‌سازد تا به شرایط مختلف محیطی و فیزیولوژیکی و تنش‌های مکرر سریع‌تر پاسخ دهند. در انسان، زیرمجموعه‌ای از ژن‌های القایی IFNγ، از جمله ژن‌های GBP و ژن‌های MHC II، زمانی که قبلاً با IFNγ تیمار یا تحریک شده‌اند، بیان قوی‌تری را نشان می‌دهند. ژن‌های دارای حافظه می‌توانند چنین حافظه‌ای را برای حداقل دو هفته در غیاب رونویسی مداوم حفظ کنند و در پروموتر این ژنها اتصال موقتی RNA Pol II ، حضور پروتئین H3K4me2 و برهم‌کنش با پروتئین منافذ هسته‌ای NUP98 و اجسام هسته‌ای PML دیده شده است. در این سخنرانی، درک مکانیسم‌های مولکولی حافظه رونویسی در ژن‌های GBP با تأکید ویژه بر نقش رونویسی و عوامل رونویسی خاص در بیان ژن‌های دارای حافظه بحث شده است. همچنین یافته های مقاله ها(Siwek and Tehrani et al. Mol Cell. 2020, Tehrani et al. EMBOJ. 2023)   ارائه می شود.

در انتها نشان داده می شود که ایجاد پرایمینگ یا حافظه در ژن های حافظه دار مثل  GBP ها به چیزی بیش از بیان ژن نیاز دارد و این پرایمینگ  و حافظه وابسته به STAT1 است. پس از پرایم شدن، STAT1 برای حفظ حافظه ضروری نیست.