چاپ مقاله دانشجوی دکتری تخصصی مطالعات اعتیاد دانشکده فناوری های نوین پزشکی در مجله Eastern Mediterranean Health Journal

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده فناوری های نوین پزشکی، مقاله آرش نیک خلق دانشجوی دکتری تخصصی مطالعات اعتیاد این دانشکده با عنوان «استفاده از بیومارکرهای بیولوژیک مرتبط با شدت سیگاری در ارزیابی وضعیت وابستگی به نیکوتین در جمعیتی از مردم ایران و مقایسه آن با خود اظهاری» در مجله Eastern Mediterranean Health Journal، ژورنال تخصصی  سازمان بهداشت جهانی (WHO) حوزه مدیترانه شرقی، به چاپ رسید. استاد راهنمای وی، دکتر آناهیتا ترکمان بوترابی عضو هیئت علمی گروه علوم اعصاب و مطالعات اعتیاد این دانشکده است.
آرش نیک خلق درباره موضوع این مقاله گفت: مصرف سیگار و دیگر انواع دخانیات از جهات مختلف اهمیت دارد. وابستگی به نیکوتین شایع ترین اختلال سوء مصرف مواد است و از طرفی به عنوان دروازه ورود به دیگر انواع  اعتیاد مطرح می شود. میزان اعتیاد به نیکوتین و مصرف لاجرم سیگار و دیگر انواع دخانیات بر اساس برآورد سازمان بهداشت جهانی یک میلیارد و سیصد هزار نفر در دنیا می باشد و سالانه بیش از 7 میلیون نفر در اثر مصرف سیگار فوت می کنند. از طرفی افراد دچار اعتیاد به دخانیات به سختی ترک می کنند. یکی از دلایل عدم موفقیت در درمان های وابستگی به نیکوتین  تفاوت در پاسخ به درمانها می باشد. در کشور ایران نیز طبق آخرین آمار اعلام شده، 13.6 درصد جمعیت بالای 18 سال، 10.2 درصد افراد بین 13 تا 15 سال مصرف کننده ی فعلی دخانیات، 9.4 درصد افراد بالای 18 سال و 9.2 درصد افراد 13 تا 15 سال مصرف­ کننده ­ی روزانه ­ی دخانیات محسوب می ­شوند.
وی در ادامه گفت: این تحقیق با  مارکرهای ژنتیکی جدید مبتنی ‌‌بر فنوتیپ‌‌های سیگارکشی برای نتایج درمان‌‌های جایگزین نیکوتین در ترک سیگار در یک مطالعه‌‌ی آینده‌‌نگر ادامه پیدا کرده و منجر به معرفی بیومارکرهای جدیدی شد که برای درمان منطقی تر بیماران وابسته به نیکوتین کاربری دارد. این اولین پژوهش در ایران بوده که از دستگاه اندازه گیری گاز مونو اکسید کربن  به عنوان یک ابزار کاربردی و قابل استفاده در کلینیک های ترک سیگار استفاده کرده و از این متغیر بیوشیمیایی در بیو مارکرهای جدید استفاده شده است. افراد سیگاری از لحاظ ژنتیکی تفاوت هایی دارند که این موضوع سبب تفاوت در شدت سیگار کشی، شدت اعتیاد و تعداد سیگار متفاوت مصرفی و پاسخ به درمان ترک سیگار میشود. تاکنون روشهای موثر و عملی برای شناخت این تفاوت مورد کنکاش نبوده است.
آرش نیک خلق درباره نتایج این مقاله گفت: یکی از بخش های مطالعات ما منجر به شناخت بیومارکرهای جدیدی شد که به درمانگران کمک میکند تا با انتخاب درمان مناسب تر پاسخ های درمانی مطلوب تر و کم هزینه تری را برای افراد دچار اعتیاد به نیکوتین به ارمغان آورند. این موضوع علاوه بر تکامل درمانهای جایگزین نیکوتین به برنامه ریزان سلامت و بیمه ها کمک میکند که  به جای سرمایه گذاری بر روی همه داروها به درمانهای هدفمند رو آورده و بار اقتصادی کمتری بر دوش  بهداشت و سلامت  کشور باشد. این پژوهش گامی در جهت  پیشرفت پزشکی شخصی در ایران بوده که که درمان اختصاصی متناسب با فنوتیپ هر شخص را شامل میشود.
نکته حائز اهمیت این است که بخشی از این پژوهش به صورت یک مقاله مطرح و در فصلنامه پزشکی شخصی چاپ شد که کاربرد این بیومارکرها را در ارزیابی ریسک سرطان در در افراد سیگاری (به دلیل اشتراک آنزیمهایی که منجر به تولید مواد پیش سرطانی و متابولیسم نیکوتین در بدن)  مشخص کرده است. به عبارت دیگر پژوهش وی در معرفی این بیومارکرهای جدید سبب ارتقائ این حوزه در سه آیتم میشود:
ارزیابی رفتار سیگار کشی از طریق خود اظهاری و ضریب اطمینان آن با معیار های بیولوژیک مصرف نیکوتین.
تخمین درمان انتخابی و مطلوب هر فرد به طور اختصاصی با ارزیابی تفاوت افراد از نظر مواجهه با نیکوتین.
تخمین ریسک بیماریهایی مانند سرطان در افراد با تفاوت فنوتیپی مختلف و قرار دادن آنها در گروه پر خطر.
همچنین با توجه به تابو بودن اعتیاد به نیکوتین و دیگر مواد در جامعه، افراد مورد خود اظهاری این موضوعات تحت عنوان مشکل مخفی Hidden problem را به درستی بیان نمی کنند. ادامه بخش اول مطالعه ما سبب میشود تا به ضرایبی  دست پیدا کنیم که  افراد در وضعیت اجتماعی، اقتصادی وتحصیلی و به تفکیک سن و جنس را بتوانیم با خوداظهاری را با استفاده از ضریب تبدیل به طور دقیقتر ارزیابی کنیم و  ادامه پژوهش در این موضوع،  میتواند تحولی در مطالعات اپیدمیولوژیک مرتبط با اعتیاد را سبب میشود.